Het is belangrijk om te weten dat bijten past bij de ontwikkeling van een dreumes en peuter. Een kind bijt niet, omdat het jou of een ander kind moedwillig pijn wil doen. Het kind kan zich nog niet inleven in de ander en zal dus niet goed begrijpen dat de ander pijn heeft door het gedrag. Een kind dat bijt, doet dit vaak uit onmacht. Het heeft een bepaalde behoefte die het (nog) niet op een andere manier kan uitdrukken, bijvoorbeeld omdat het nog niet genoeg taalvaardigheid heeft ontwikkeld om te zeggen wat het wil of hoe het zich voelt.

Een kind kan zich boos, verdrietig, jaloers, gespannen of gefrustreerd voelen. Bijvoorbeeld omdat het graag een speeltje wil dat een ander heeft. Ook bijten sommige kinderen vanuit liefde, juist omdat ze een ander kind heel lief vinden. Of omdat ze contact zoeken met een ander kind, maar nog niet weten hoe ze dit handig moeten aanpakken.

Het kan zijn dat een kind bijt omdat het behoefte heeft aan meer aandacht of nabijheid van een ouder of pedagogisch medewerker. Een kind kan ook bijten vanuit een innerlijke spanning omdat het overprikkeld is geraakt en behoefte heeft om even tot rust te komen. Sommige kinderen bijten uit vanuit een nieuwsgierige of onderzoekende houding. Een kind krijgt door dat bijtgedrag een reactie uitlokt bij een ander en vindt dit interessant. Wat dus eigenlijk nooit de reden is, is iemand anders bewust pijn doen.

Er kan dus van alles achter het bijtgedrag van een kind zitten. Alleen maar reageren op het gedrag, het bijten dus, gaat je hoogstwaarschijnlijk niet opleveren dat het kind stopt met bijten. Dat bijten is het topje van de ijsberg waar we eerder over schreven. Dat is het gedrag wat je ziet. En juist dat wat je niet gelijk ziet (het gedeelte van de ijsberg onder water) is de sleutel tot gedragsverandering. Wil je proberen te voorkomen dat het kind gaat bijten en wil je dat een kind leert zich op een andere manier te uiten? Dan is het van belang dat je probeert te achterhalen wat de behoefte van dit kind is. Door nabij te zijn en het kind te observeren, bijvoorbeeld in spel, krijg je inzicht in wat er áchter het gedrag schuilgaat. Wat is er voorafgegaan aan het bijten? Wat kan het gedrag hebben getriggerd? In welke situaties komt het bijten (vaker) voor? Wat probeert het kind duidelijk te maken?

Als een kind heeft gebeten is het goed om te weten hoe je hier het beste op kunt reageren. Bedenk je bovenal dat het kind het niet verkeerd bedoelt. Als een kind de eerste keer bijt, is het begrijpelijk als je primair reageert vanuit een schrikreactie, zoals: “Auuwww, dat doet pijn!”.  Maar wanneer een kind vaker bijt, is het beter om met niet te veel emotie te reageren. Wees je bewust van wat het bijtgedrag met jou doet, en wat dit voor effect heeft op hoe jij reageert. Wanneer jij heftig reageert, geef je het bijtgedrag veel aandacht. Maar ook wanneer jij probeert niet heftig te reageren, maar dit wel zo voelt kan een kind dit aanvoelen.

Word dus in elk geval niet boos, bedenk je dat dit iets is wat het kind nog mag leren. Maar negeer het gedrag ook niet. Bijt in geen geval terug, hiermee geef je het kind het verkeerde voorbeeld. Kinderen doen jou als volwassene immers na. Een kind moet leren dat dit gedrag niet mag. Stop het kind en leg kort en rustig uit dat bijten niet mag en pijn doet. Bijvoorbeeld: “Bijten met je tanden mag niet, dat doet pijn.”

Soms kan het helpen om een kind even uit de situatie te halen. Doe dit niet als straf, maar neem het kind bijvoorbeeld even op schoot of zoek een rustig plekje. Probeer te achterhalen waarom het kind bijt en als je dit weet, benoem het dan.

Bijvoorbeeld:
“Je wil graag samen spelen”
“Je bent boos omdat je ook dat speeltje wilt”
“Je bent gefrustreerd omdat het niet lukt”
“Je vindt je zusje zo lief”
“Je wil graag even iets samen met mij doen”

Als je een kind alleen vertelt dat het niet mag bijten, weet het nog niet wat het wél kan doen. Het kind heeft nog niet genoeg vaardigheden om duidelijk te maken wat het wil. Help het kind hierbij. Biedt bijvoorbeeld een alternatief. Wat kan het kind doen als het dat speeltje wil? Of boos is? Of bijvoorbeeld een broertje dat zijn zusje zo lief vindt dat hij haar bijt? Leer het kind een vraag te stellen: “Mag ik dat autootje?” Of bij jonge kinderen is het woord: “auto?” al genoeg. Leer het kind een kusje te geven, als het bijt vanuit liefde.

Soms vraagt een kind indirect aan jou om de context aan te passen. Bijvoorbeeld als een kind bijt vanuit angst, dan zorg je voor veiligheid. Als kinderen gaan bijten omdat ze overprikkeld raken, zorg je voor meer ruimte of een rustigere omgeving. Wanneer je consequent reageert, weet het kind waar het aan toe is en leert sneller wat het kan doen in plaats van bijten. Heb vooral ook aandacht voor het kind dat gebeten is, troost het kind en benoem het gevoel van het kind. ”Je bent gebeten, ik zie dat je verdrietig bent. Een ander kind mag jou geen pijn doen.” Je biedt het gebeten kind hier troost en veiligheid, en laat tegelijkertijd gewenst voorbeeldgedrag zien. Je wilt de kinderen immers leren hoe je aardig voor elkaar bent en hoe je elkaar kunt helpen.

Wanneer een kind regelmatig bijt bij de kinderopvang, is het goed om hier als ouders en pedagogisch medewerkers over in gesprek te gaan. Bespreek samen hoe het thuis en op de opvang gaat en wat jullie zien bij het kind. De pedagogisch coach van SKDD kan laagdrempelig ingeschakeld worden om eens mee te kijken op de groep en kan coaching en begeleiding op de groep bieden. Maak afspraken met elkaar over hoe jullie gaan reageren als het kind bijtgedrag vertoont en probeer dit thuis en bij het kinderdagverblijf op dezelfde manier te doen. Probeer je bewust te worden van wat dit gedrag bij jullie oproept, en zorg vervolgens dat je niet reageert vanuit boosheid en geef geen straf.
Blijf voor ogen houden dat het kind bijt vanuit onmacht en onderzoek samen de behoefte van het kind achter het bijtgedrag zodat je het kind kunt bieden wat het nodig heeft en leert het bijten te voorkomen.